Wat veroorzaakt pijn?

Er zijn verschillende oorzaken van pijn. Zo kan het voortkomen uit directe schade (nociceptieve pijn; bijv. door een trap van een tegenstander, met spierkneuzing tot gevolg), kan er sprake zijn zenuwpijn (neuropathische pijn; bijv. na een hernia), maar kennen we ook nociplastische pijn (chronische pijn, zonder schade). Deze laatste is aanwezig in een grote groep mensen met klachten; de kans dat we hier ooit tijdens ons leven mee te maken krijgen ligt dichter bij 100%, dan bij 50%.

Wat is acute pijn?

Het moment dat we onze enkel verzwikken, ons stoten, of een schop krijgen en er weefselschade ontstaat, komt er een orkaan aan chemische stofjes (onstekingsmediatoren) vrij in het gebied van het trauma. Zij veroorzaken pijn (door prikkeling van de zenuwuiteinden), verwijden de bloedvaten (zodat vocht en cellen het gebied in kunnen) en starten zo het herstelproces (waarbij eerst opruim van beschadigd weefsel centraal staat en later opbouw en herstel van dit weefsel). Ten tijde van dit proces ontstaat pijn, zodat je het lichaamsdeel met rust laat. Tijdens het herstel neemt de hoeveelheid stofjes die pijn veroorzaken af en wordt het lichaam langzaam maar zeker beter in staat te bewegen zonder pijn.

Wat is chronische pijn?

Bij langdurige pijn (ook wel chronische pijn) gaat er wat mis in dit normale herstel. We noemen deze processen perifere sensitisatie (gevoeligheid in het perifeer zenuwstelsel) en centrale sensitisatie (verhoogde gevoeligheid van het centraal zenuwstelsel). De pijn blijft bestaan, terwijl de schade (gekneusde knie, gescheurde spier) allang weer hersteld is. De processen die perifeer bij het trauma plaatsvinden veroorzaken namelijk aanpassingen rondom het gebied van het letsel, doordat daar blijvende aanwezigheid van de pijn veroorzakende chemische stofjes optreedt. 

Daarnaast wordt op het ruggenmerg het signaal overgegeven aan een transportzenuw naar de hersenen. De plaats waar dit gebeurd, heet de synaps. Daar kan door afgifte van chemische stofjes een verlaagde pijnprikkeling plaatsvinden (je duwt nog maar zachtjes op een blauwe plek, maar het pijnsignaal wordt al wel geactiveerd) en ook een versterking van het signaal. Het signaal dat binnenkomt wordt dan versterkt doorgegeven aan de hersenen. Het resultaat: meer pijn. Zelfs omliggende zenuwen op het ruggenmerg kunnen wat gevoeliger worden voor pijnprikkels. 

De werking van pijn in de hersenen

In de hersenen vinden deze processen ook plaats. Daarnaast kunnen de hersenen ook leren dat iets pijn moet doen. Indien je schouder regelmatig pijnlijk is zodra je wat optilt, zal het lichaam na verloop van tijd leren dat wanneer je je arm optilt, dit ook pijn moet doet. Dit is immers het meest logisch gebaseerd op de ervaring van het verleden. Zo is die simpele knieblessure, verzwikte enkel, nekpijn en zelfs de pijn door de heup- en kniearthrose ineens een stuk complexer geworden.

Conclusies over het verschil tussen acute en chronische pijn

1) Pijn is een complexe interactie van mogelijke schade, het perifeer zenuwstelsel (zenuwen en zenuwuiteinden) en het centraal zenuwstelsel (hersenen en ruggenmerg).
2) Pijn is altijd echt, de oorzaak hoeft echter niet op de plek te zitten waar het pijn doet en/of waar het letsel zat.

Wat kan je doen bij pijnklachten

1) Een zorgverlener die roept dat ‘je je aanstelt en het alleen tussen je oren zit’ loopt hopeloos achter. Ga weg en zoek iemand die hier wel ervaring mee heeft.
2) Onze emoties, gedachtes, leefstijl etc. hebben allemaal invloed op de intensiteit van pijn. Je kunt zelf allerlei activiteiten ondernemen om hier invloed op uit te oefenen.
3) Wees gerust: vaak is er bij chronische pijn niks kapot. Rustig wat activiteiten opbouwen en ondernemen kan daar zelfs positief op werken.